Кабель – энергетикада, байланыста, көлікте және басқа салаларда кеңінен қолданылатын күнделікті өміріміздегі таптырмас электр жабдықтарының бірі. Кабельдің негізгі құрылымына өзек, оқшаулау қабаты, қорғаныш қабаты және басқа бөліктері кіреді, олардың ішіндеядро - электр энергиясын немесе сигналдарды беру рөлін атқаратын кабельдің негізгі бөлігі.
1. рөлі мен түріСым өзегі
Өзек кабельдің орталық бөлігі болып табылады және токтың немесе сигналдың берілу жолы болып табылады. Сымның өзегі металл материалдардан, қарапайым мыс, алюминий, алюминий қорытпасынан және т.б. Әртүрлі қолдануларға сәйкес сым өзегін қуат сымының өзегі және сигнал сымының өзегі деп бөлуге болады.
Электр желісінің ядросы электр энергиясын беру үшін пайдаланылады, ток жиілігі мен кернеуіне сәйкес әртүрлі, электр желісінің ядросы келесі түрлерге бөлінеді:
(1) Жоғары вольтты электр желісінің өзегі: жоғары вольтты электр беру желілері үшін жарамды, әдетте болат сымды немесе алюминий сымды қаңқа ретінде пайдаланады, сыртқы оралған оқшаулау қабаты.
(2) Төмен вольтты электр желісінің өзегі: әдетте оқшаулағыш қабатқа оралған өткізгіш ретінде мыс сымының немесе алюминий сымының бірнеше жіптерін пайдаланатын төмен вольтты тарату желілері үшін жарамды.
(3) Байланыс электр желісінің өзегі: әдетте оқшаулағыш қабатқа оралған өткізгіш ретінде мыс сымның немесе алюминий сымның бірнеше жіптерін пайдаланатын байланыс электр желілері үшін жарамды.
б. СигналКабель өзегі
Сигнал өзегі сигналдарды беру үшін пайдаланылады, әртүрлі тарату сигналдарына сәйкес сигнал өзегін келесі түрлерге бөлуге болады:
(1) Телефон желісінің өзегі: телефон байланысы желілері үшін жарамды, әдетте өткізгіш ретінде оқшаулағыш қабатқа оралған мыс сымның немесе алюминий сымының бірнеше тізбегін пайдаланатын.
(2) Желілік сымның өзегі: әдетте өткізгіш ретінде мыс сымның немесе алюминий сымның бірнеше жіптерін пайдаланатын компьютерлік желі желілеріне жарамды, сыртқы оқшаулау қабаты оралған.
(3) Бейне сым өзегі: әдетте өткізгіш ретінде мыс сымның немесе алюминий сымның бірнеше жіптерін, оқшаулау қабатының сыртын пайдаланатын бейне тарату желілеріне жарамды.
2. Өндіріс процесісым өзегі
Сым өзегін өндіру процесі негізінен сызу, бұрау, оқшаулау қабатын орау және басқа қадамдарды қамтиды. Төменде сым өзегін өндіру процесін қысқаша таныстыру үшін мысал ретінде мыс сым алынады.
а. Сым салу
Сым тарту - мыс құймаларын штамптар тізбегі арқылы жұқа сымдарға біртіндеп тарту процесі. Сымды тарту процесінде мыс құймасы экструдталған және бірнеше қалыптармен созылып, бірте-бірте жұқа сымға айналады. Сызу жіптердің диаметрі мен беріктігі талаптарға сай болуын қамтамасыз ету үшін қалып температурасын, қысымын және майлау материалын пайдалануды дәл бақылауды талап етеді.
б. Топса
Стрендинг - бірнеше жіптерді белгілі бір бағытта және бір жіпке бөлу процесі. Бұрыштың әртүрлі бағыты бойынша оны бір бағыттағы және екі жақты бұрымды бөлуге болады. Бір бағыттағы жіптер тігу бағытының бірдей болуын білдіреді, ал екі жақты жіптердің бұрылу бағытының қарама-қарсы болуын білдіреді. Сым өзегінің құрылымының тұрақтылығы мен әдемі көрінісін қамтамасыз ету үшін бұрау процесі бұрау жылдамдығы мен температурасын бақылауды қажет етеді.
в. Оқшаулау қабаты
Оқшаулағыш қабаттың орамасы сымның өзегін сыртқы ортадан қорғау үшін оқшаулағыш материалды сымды сым өзегіне орау болып табылады. Жиі қолданылатын оқшаулағыш материалдарға поливинилхлорид, полиэтилен және т.б. Оқшаулау қабатын орау процесі оқшаулағыш қабаттың қалыңдығы мен біркелкілігі талаптарға сай болуын қамтамасыз ету үшін орау жылдамдығы мен температурасын бақылауды талап етеді.
3. Құрылымдық параметрлеріСым өзегі
Өткізгіш өзегінің құрылымдық параметрі өткізгіштің көлденең қимасының ауданын, өткізгіштің кедергісін, оқшаулағыш қабаттың қалыңдығын және т.б. қоса алғанда, өткізгіш ядросының өнімділігін өлшеуге арналған маңызды көрсеткіш болып табылады. Төменде осы параметрлердің мағынасы мен функциялары сипатталған.
а. Өткізгіштің көлденең қимасының ауданы
Өткізгіштің көлденең қимасының ауданы - сым өзегіндегі металл өткізгіштің көлденең қимасының ауданы, шаршы миллиметр (мм2) . Өткізгіштің көлденең қимасының ауданы өткізгіш өзегі өткізе алатын токты анықтайды. Көлденең қима ауданы неғұрлым үлкен болса, беру тогы соғұрлым үлкен болады. Кабельдерді таңдағанда, нақты қажеттіліктерге негізделген сәйкес өткізгіштің көлденең қимасының ауданын таңдаңыз.
b. Өткізгіштің меншікті кедергісі
Өткізгіштің меншікті кедергісі металл өткізгіштің электр тогына кедергісін білдіреді және ом · метрмен (Ω·м) көрсетіледі. Өткізгіштің меншікті кедергісі неғұрлым аз болса, өткізгіштің өткізгіштігі соғұрлым жақсы болады. Кең таралған металл өткізгіш материалдарға мыс, алюминий, алюминий қорытпасы және т.б. жатады, олардың ішінде мыс төмен меншікті кедергіге ие, сондықтан ол әдетте электр кабельдері үшін өткізгіш материал ретінде қолданылады.